Theo Sở lao động - Thương binh và Xã hội thành phố, trong 6 tháng đầu năm 2013, đã ghi nhận có 420 vụ tai nạn cần lao, làm chết 56 người và làm bị thương gần 400 người, trong đó nạn nhân là nữ chiếm tới 40%. Thiệt hại do tai nạn cần lao là hơn 9 tỷ đồng. So với cùng kỳ năm trước, số vụ tai nạn lao động đã tăng 46% và số người chết tăng đến 40%. Như vậy, có thể thấy tình hình an toàn vệ sinh cần lao trong các doanh nghiệp tại TPHCM trong 6 tháng đầu năm nay đấu diễn biến đáng lo ngại, khi mà số vụ và số người chết tăng mạnh. Theo thống kê, tai nạn trong lĩnh vực xây dựng vẫn chiếm tỷ lệ cao với 53% tổng số vụ tai nạn lao động chết người, tai nạn do nhân tố điện là chủ yếu với tỷ lệ cao nhất: 38%, kế đến là do yếu tố ngã từ trên cao với tỷ lệ 25%.

Nhận định về căn do chính của khuynh hướng gia tăng đáng báo động trên, ông Huỳnh Tấn Dũng - Chánh Thanh tra Sở lao động - Thương binh và Xã hội thành phố cho biết:

Trong số các tai nạn cần lao gây ra chết người, ngành xây dựng luôn chiếm tỷ lệ hàng đầu. Theo Thanh tra Sở cần lao - Thương binh và tầng lớp, có đến trên 90% công trình dân dụng nhỏ lẻ không đảm bảo an toàn, còn với các công trình lớn thì chưa đến 50% bảo đảm an toàn. Tại các công trường xây dựng, việc chấp hành công tác an toàn vệ sinh lao động, phòng, chống cháy nổ còn nhiều vi phạm đáng lo ngại như: không xây dựng phương án an toàn khi tổ chức thi công, đặc biệt là về vi phạm an toàn điện và an toàn thi công trên cao; nhiều thiết bị tự chế không được kiểm định, gây mất an toàn khi thi công; đơn vị tư vấn giám sát chưa kiên quyết đình chỉ thi công khi có nhiều nhân tố nguy hiểm có thể dẫn đến tai nạn lao động trong xây dựng... Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp không thực hiện việc ký giao kèo lao động, không có hồ sơ sức khỏe của người cần lao, nhiều trường hợp trẻ vị thành niên vẫn vào công trường làm việc với những công việc quá sức. Hình ảnh thường thấy tại các công trường xây dựng là dù cao vài tầng hay vài chục tầng thì công nhân vẫn chỉ treo người bằng một sợi dây mỏng manh, xung quanh không có lưới đỡ. Các công nhân làm việc bên dưới thì người đội mũ bảo hộ, người không. Tại các vị trí hiểm nguy như mép sàn tầng, hố, cửa thang máy... Thì không được che đậy cẩn thận; dây dẫn điện có nhiều mối nối để trên sàn; thiết bị điện không được rà soát trước khi đưa vào dùng ….

Nhiều vụ tai nạn cần lao nghiêm trọng trong những năm gần đây là các minh chứng cho sự tắc trách đó. Có những gia đình đã phải rơi vào cảnh điêu đứng, khốn cùng khi mất đi người cần lao chính hoặc bị tàn phế suốt đời, như trường hợp của anh Nguyễn Văn Hai, quê ở Đồng Tháp. Nhớ lại vụ tai nạn của mình, gương mặt anh Hai vẫn còn hiện rõ sự sững sờ, anh nói:

Theo kết luận của bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM, anh Nguyễn Văn Hai bị phỏng điện - tia lửa điện với tỷ lệ 36% thân. Trường hợp của anh chỉ là một trong số rất nhiều những hậu quả thương tâm do tai nạn lao động gây ra. Phải cầu mong rằng, thực tại có nhiều vụ tai nạn lao động là do sự bất cẩn, chủ quan của công nhân. Thế nhưng, phần lớn nạn nhân trong các vụ tai nạn cần lao là những cần lao phổ thông. Hồ hết họ ưng ý làm những công việc vất vả hoặc trong môi trường độc hại, nhưng không được hưởng các chính sách về lao động; không được đóng bảo hiểm Xã hội, bảo hiểm tai nạn; không được cần thiết bị, trang phục bảo hộ.

Qua tìm hiểu từ những người cần lao, chúng tôi được biết phần nhiều họ khi kiếm được việc làm là đã ưng ý rồi, nên chẳng mấy khi họ dám đòi hỏi người dùng cần lao phải trang bị bảo hộ cho mình. Hàng ngày, họ vắt khôn xiết lực ra cho công việc, nhưng khi gặp tai nạn thì chỉ có bản thân và gia đình gánh chịu hậu quả. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp do làm ăn manh mún, cựu chẳng có là bao nên cũng cố tình phớt lờ chuyện đầu tư trang bị an toàn lao động cho công nhân. Chính nên, để đảm bảo an toàn tính mệnh cho người lao động, giảm thiểu rủi ro có thể xảy ra thì rất cần có sự quan hoài, chăm lo của doanh nghiệp.

Giờ tuy không nhiều, nhưng cũng đã có những doanh nghiệp đang cố gắng đưa tiêu chuẩn an toàn vệ sinh lao động vào thực tiễn làm việc. Ông Nguyễn Thanh Duy Hải - Phó Giám đốc An toàn của Công ty cổ phần Xây dựng số 1 (COFICO) san sẻ kinh nghiệm về chính sách an toàn cần lao của công ty:

Còn tại Công ty Viễn thông TPHCM hiện có 5.000 cần lao, trong đó có khoảng 40% làm các công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, điều kiện làm việc thường xuyên xúc tiếp với điện từ trường, điện cao áp... Do đó, công ty đã phát động phong trào thi đua “Xanh - Sạch - Đẹp - đảm bảo an toàn vệ sinh lao động”, ưng chuẩn đó đã xây dựng bộ tiêu chí thi đua, chấm điểm giữa các cấp đơn vị trực thuộc theo 5 nội dung và 29 tham số. Nhờ có phong trào này, công tác bảo đảm an toàn vệ sinh cần lao đã đi vào bản tính, qua 5 năm thực hành đã góp phần giảm thiểu tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và sự cố cháy nổ của đơn vị.

Công tác cứu hộ tại hiện trường một vụ tai nạn lao động - Ảnh: PNO.

Như vậy có thể thấy, công tác đảm bảo an toàn vệ sinh lao động không phải là quá khó để thực hành, mà quan yếu là các doanh nghiệp có kiên quyết thực hiện hay không, có chịu cắt giảm lợi nhuận để bảo đảm an toàn tính mạng cho người lao động hay không?“An toàn là bạn, tai nạn là thù”, tai nạn lao động là nỗi đau lớn nhất của người làm mướn. Chịu hậu quả trước nhất chính là bản thân họ và gia đình, nhưng tai nạn cần lao cũng để lại những gánh nặng rất lớn cho tầng lớp.

Dẫu biết vấn đề này không phải chỉ một sớm một chiều là có thể giải quyết được, nhưng có nhẽ đã đến lúc các cơ quan chức năng cần mạnh tay hơn nữa trong công tác thanh tra, xử phạt những sai phạm về an toàn vệ sinh cần lao. Bên cạnh đó rất cần sự quan hoài từ phía những đơn vị dùng nhân công, để nỗi đau do tai nạn lao động gây ra sẽ ngày càng ít đi và không còn là nỗi ám ảnh của những người cần lao.